Eski Türk alfabesi denilince kuşkusuz akla gelen ilk alfabe Orhun alfabesidir. Bu alfabe, Türklerin tarih boyunca kullandıkları ilk ve Türklere özel olan ilk alfabedir. Bu nedenle Orhun alfabesi, Türkler için çok büyük bir öneme sahiptir.
Orhun alfabesinin diğer adları Göktürk ya da Köktürk alfabesidir. Bu isimlerin kullanılmasının sebebi olarak bu alfabeyi ilk önce Göktürk Devleti’nin kullanması söylenebilir. Orhun alfabesi olarak anılmasının sebebi olarak ise Orhun Abideleri’nin bu alfabe ile yazılmasından dolayıdır. Orhun Abideleri, Bilge Kağan ve Kül Tigin için yazılmış olan eserlerdir. Bu eserler didaktik amaçlı olup, ülke yönetimi açısından öğüt verici nitelikte eserlerdir.
Eski Türk Alfabesi Özellikleri
Bilinen en eski Türk alfabesi olan Orhun alfabesinin, 8. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar kullanıldığı tahmin edilmektedir. Orhun alfabesi aynı zamanda Yenisey Yazıtları’nda da kullanılmıştır. Fakat Orhun alfabesinin Yenisey Yazıtları’ndaki 100’den fazla olan harf sayısı Orhun alfabesinde 38’e indirilmiştir. Alfabede 4 adet sesli harf, 26 adet sessiz harf bulunmaktadır. Buna ek olarak günümüzde kullandığımız alfabede bulunmayan özelliğe sahip olan 8 adet de bileşik özellikli harfi bulunmaktadır. Orhun alfabesi de kullandığımız Latin alfabesinden farklı olarak Arap alfabesi gibi sağdan sola yazılıp bu şekilde okunmaktadır. Bu harfler genel olarak resimlerden daha sonra harflere dönüştüğü tahmin edilmektedir.
Orhun alfabesinde noktalama işaretlerine pek yer verilmemiştir. Bu alfabede yer alan yalnızca bir noktalama işareti göze çarpmaktadır. O da iki noktadır. İki noktanın bu alfabedeki özelliği, kelimeler arasında boşluk oluşturmasıdır. Yani iki kelime arasında boşluk bırakmak yerine iki nokta koyulmuştur.
Orhun alfabesinde harfler birbirine bitişik yazılmamıştır. Latin alfabesinde olduğu gibi harfler birbirinden ayrı olarak kullanılmıştır. Sesli harfler genellikle yazılmamış olup okunurken kullanılmaktadır. Sesliler ilk hecede yazılır, bu heceden sonra gelen hecelerdeki sesliler aynı ise onlar yazılmaz. Bu nedenle harf karışıklığı ve fazlalığı da önlenmiştir.
En eski Türk alfabesi olan Orhun alfabesi, yukarıda yazılanlar gibi pek çok detaya sahiptir. Orhun alfabesinin yazım kurallarınız Türkolog Mehmet Kömen kitap haline getirmiştir.
